Nội dung:
Nguyễn Xí (chữ Hán: 阮熾; 1396-1465) là một quan thần trong lịch sử Việt Nam, người đã đóng góp lớn cho việc thành lập gia đình hậu Lê. Ông sinh ra tại xã Nghi Hợp, huyện Nghi Lộc, tỉnh Nghệ An, Việt Nam. Ông là người gốc làng Cương Gián, huyện Nghi Xuân, tỉnh Hà Tĩnh. Tên của ông đã được đặt cho một số con đường ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và một số địa phương khác.
Bạn đang xem: Trang web gia đình Nguyễn Việt Nam – Một nơi để gia đình tộc Nguyễn sum họp
Ông nội của Nguyễn Xí là Nguyễn Hợp, cha là Nguyễn Hội. Nguyễn Hợp dời nhà đến sống tại làng Thượng Xá, huyện Chân Phúc, hiện nay là xã Nghi Hợp, huyện Nghi Lộc, Nghệ An. Tại đây, Nguyễn Hợp và Nguyễn Hội đã khai dân lập ấp và mở rộng nghề làm muối. Nguyễn Hội có hai người con trai là Nguyễn Biện và Nguyễn Xí. Cha và con của Nguyễn Hội và Nguyễn Biện thường đưa muối ra bán ở vùng Lương Giang, huyện Thiệu Hóa – Thanh Hóa nhưng thân thiết với Lê Lợi khi đó là phụ đạo ở Lam Sơn.
Vào năm 1405, khi Nguyễn Xí 9 tuổi, ông gặp lần đầu tiên với Lê Lợi. Vào cùng năm đó, cha của ông bị hổ tấn công và chết tại quê nhà Thượng Xá, ông đi cùng anh trai để trở thành người thân trong nhà Lê Lợi. Nguyễn Xí đã tỏ ra dũng cảm hơn người và được Lê Lợi coi trọng như một con cháu trong nhà.
Lê Lợi giao phó ông nuôi một đàn chó săn gồm 100 con. Ông chăm sóc chúng, sử dụng tiếng chuông để huấn luyện chúng, cả đàn đều trung thành với ông. Lê Lợi cho rằng ông có tài làm tướng, vì vậy ông được phân công chỉ huy đội Thiết đột thứ nhất.
Vào năm 1418, Lê Lợi xưng vương Bình Định và khởi nghĩa Lam Sơn, Nguyễn Xí cũng tham gia, lúc đó ông 22 tuổi. Ông thường theo Lê Lợi trong những thời điểm khó khăn ở núi Chí Linh.
Tháng 8 năm 1426, sau khi chiếm được Thuận Hóa từ Thanh Hóa, Lê Lợi chia quân thành 3 đạo để tiến vào phía Bắc. Phạm Văn Xảo, Đỗ Bí, Trịnh Khả, Lê Triện dẫn quân ra phía Tây Bắc, Lưu Nhân Chú, Bùi Bị ra phía Đông Bắc, Đinh Lễ, Nguyễn Xí đi đánh Đông Quan (Thăng Long, Hà Nội).
Lê Triện tiến gần Đông Quan thì gặp Trần Trí và đánh bại Trí. Sau đó, khi nghe tin viện binh nhà Minh ở Vân Nam đang đến, Triện chia quân cho Phạm Văn Xảo, Trịnh Khả để chặn đường quân của Vân Nam, còn Triện và Đỗ Bí hợp tác với quân của Đinh Lễ, Nguyễn Xí để đánh Đông Quan.
Phạm Văn Xảo phá tan viện binh Vân Nam và quân Vân Nam chạy về và cố thủ ở thành Xương Giang. Vua của nhà Minh sai Vương Thông, Mã Anh mang quân sang để tiếp viện. Vương Thông hợp tác với quân ở Đông Quan và được 10 vạn người, chia cho Phương Chính và Mã Kỳ. Lê Triện và Đỗ Bí đánh bại Mã Kỳ ở Từ Liêm và sau đó đánh cánh quân của Chính. Cả hai tướng quân thua chạy và gia nhập với quân của Vương Thông ở Cổ Sở. Lê Triện tiếp tục tiến đánh Vương Thông, nhưng Thông đã phòng bị, Triện bị thua và phải rút về Cao Bộ, vùng này cầu cứu Nguyễn Xí.
Xem thêm : Rước kiệu có ý nghĩa gì? Ý nghĩa của lễ rước kiệu trong truyền thống lễ hội
Nguyễn Xí và Đinh Lễ đến và đặt quân ở Tốt Động, Chúc Động. Nguyễn Xí bắt được gián điệp của Vương Thông, ông biết rằng Thông đang lên kế hoạch tấn công và hẹn nhau khi tiếng pháo được nổ thì quân trước và quân sau cùng đồng loạt tấn công Lê Triện. Ông và Đinh Lễ lợi dụng cơ hội này, họ đã dùng kế thuật để lừa đánh bại quân gác ngục và trốn thoát. Lê Lợi vui mừng khi thấy ông trở về.
Sau đó, ông lại dẫn quân tham gia trận chiến Xương Giang và giúp Lê Sát bắt được Hoàng Phúc và Thôi Tụ, những tướng Minh còn lại sau khi Liễu Thăng bị tiêu diệt. Đây là một trận thắng quan trọng để kết thúc cuộc khởi nghĩa Lam Sơn.
Ông đã là một quan thần của 4 vị vua:
Vào năm 1428, Nguyễn Xí được phong chức Long hổ tướng quân Suy trung bảo chính công thần.
Vào năm 1429, khi khắc biển công thần, Nguyễn Xí được xếp hàng thứ 5 và được phong chức huyện hầu.
Vào năm 1437, ông được bổ nhiệm làm chức quan chính sự kiêm Tri từ tụng.
Vào năm 1442 sau khi vua Lê Thái Tông qua đời, ông cùng Trịnh Khả và Lê Thụ được nhận di chiếu phò vua Lê Nhân Tông.
Vào năm 1445, khi vua Nhân Tông còn nhỏ, Nguyễn Thái hậu nắm giữ quyền cai trị và ông được bổ nhiệm nhập nội đô đốc và được lệnh cùng Lê Thận dẫn quân đi đánh Chiêm Thành. Tuy nhiên, trước khi ông có cơ hội tham gia chiến dịch, ông bị cố tình tố cáo và bị loại bỏ chức vụ. Vào năm 1448, Nguyễn Xí được phục hồi chức vụ thiếu bảo.
Vào tháng 10 năm 1459, Lạng Sơn vương Lê Nghi Dân trảm vua và chiếm ngôi, đặt niên hiệu Thiên Hưng. Các đại thần Đỗ Bí, Lê Thụ, Lê Ngang đã mưu toan lật đổ vua Thiên Hưng nhưng bị phát hiện và bị sát hại. Nguyễn Xí kế hoạch cùng Lê Lăng (con của Lê Triện) và Lê Niệm (cháu của Lê Lai) để lật đổ Hoàng Dân lần nữa.
Ngày 6 tháng 6 âm lịch năm 1460, Nguyễn Xí lên kế hoạch và giết chết các thủ vai cận kề Hoàng Dân như Phạm Đồn, Phan Ban và nắm lấy quyền quản lý quân đội, đóng cửa thành, sai Lê Ninh Thuận vây cánh và lập Hoàng Dân dưới danh hiệu Lệ Đức hầu, mang con út của Thái Tông là Tư Thành lên ngôi, tức là vua Lê Thánh Tông, người đã trở thành một ngôi sao sáng trong lịch sử Việt Nam.
Xem thêm : Đức Allah là ai?
Tháng 6 năm 1460, Nguyễn Xí được phong chức khai phủ nghi đồng tam ty, nhập nội kiểm hiệu thái phó Bình chương quân quốc trọng sự Á quận hầu, giúp đỡ việc cai trị quốc gia. Tháng 10 cùng năm đó, ông được phong chức Sái quận công.
Vào năm 1462, con trai của Nguyễn Xí là Nguyễn Sư Hồi không đồng tình với một số đại thần nên viết thơ để kích động và tạo điều kiện cho họ gây loạn, nhưng kế hoạch của ông đã bị phát hiện. Vua Thánh Tông tôn trọng công lao của ông và không trừng phạt Nguyễn Sư Hồi.
Vào năm đó, ông được phong chức Nhập nội hữu tướng quốc. Năm 1463, ông được phong chức thái uý.
Vào năm 1465, Nguyễn Xí qua đời ở tuổi 69 và được truy tặng danh hiệu Thái sư, danh xưng là Nghĩa Vũ.
Theo Đại Việt thông sử, ông có 16 người con trai và 8 người con gái. Các con cháu của Nguyễn Xí sau này đã theo đường giúp đỡ nhà Lê trung hưng.
Đền Nguyễn Xí được xây dựng trong thời kỳ nhà Lê, niên hiệu Quang Thuận thứ 8, năm Đinh Hợi 1467, theo mệnh lệnh từ vua “Quốc tế, quốc tạo”. (Nguồn: Wikipedia)
Thái Sư Nguyễn Xí và biến cố tháng 10 niên hiệu Diên niên thứ 16 (1459)
Nguyễn Xí là người có công đầu trong việc dập tắt cuộc nổi dậy và đưa Lê Thánh Tông lên ngôi vương một cách an toàn nhưng đã phải trả giá rất đắt, một hành động bi tráng không có gì tương tự trong lịch sử. Sách sử đã ghi lại rõ như thế:
Tháng 10 niên hiệu Diên niên thứ 16 (1459), Lạng sơn vương Lê Nghi Dân tấn công vua Lê và chiếm ngôi, đặt niên hiệu Thiên Hưng. Các quan thần trung thành với triều đại Lê và đặc biệt là với gia đình của Lê Nghi Dân đã lên kế hoạch để phản đối cuộc nổi dậy. Dù cá nhân Nguyễn Xí đã trở thành Nguyễn Xí từ trước đó, một tướng giỏi dưới triều đại của Vua Lê Thái Tổ, ông được giao cho việc kiểm soát vùng Nghệ An, Hà Tĩnh (quê hương của ông) (Nguồn: Lịch vạn sự).
Trích từ nguồn: Lịch sử gia đình Nguyễn Việt Nam – NXB Hồng Đức xuất bản 2018
Nguồn: https://khuccamta.net
Danh mục: Tin Công Giáo
